Köktürk kitabeleri Eski Türkçe denilen dönemin ilk ayağını oluşturan Kök Türkçe ile yazılmıştır. Kök Türkçenin kendine has birtakım özellikleri mevcuttur.
Bugünkü Türkçede bulunan seslerden c, f, ğ, h, j, v sesleri Kök Türkçede yoktur. Buna karşılık bugünkü ölçünlü (standart) Türkçede bulunmayan; fakat pek çok ağız ve lehçede mevcut olan ŋ sesi Kök Türkçede de vardır. Kök Türkçede 8 ünlü (bazı bilginlere göre kapalı e ile birlikte 9 ünlü), 19 ünsüz vardır.
Kök Türkçenin ünlüleri şunlardır: a, e, ı, i, o, ö, u, ü.
Kök Türkçenin ünsüzleri şunlardır: b, ç, d, g, g, k, k, I, m, n, ŋ, ń, p, r, s, ş,t, y, z.
Bu döneme ait bazı ses özellikleri şunlardır:
1. Bugün g- ile söylediğimiz bazı kelimeler, Kök Türkçede k- ile söylenmekteydi: keç- (geçmek), kel- (gelmek), kir- (girmek), köl (göl), kör- (görmek), köz (göz), küç (güç), kümüş (gümüş), kün (gün).
2. Bugün d- ile söylediğimiz bazı kelimeler de Kök Türkçe döneminde t- ile söylenmekteydi: tag (dağ), taş (dış), tebi (deve), teg-(değmek), temir (demir), ti- (demek), tir- (dermek), tod- (doymak), tokuz(dokuz), tört (dört), tuy- (>duymak), tüz (düz).
3.Bugün, içinde v olan kelime içi ve sonundaki sesler Kök Türkçede b’dir: eb (ev), ebir- (evirmek), kabış- (kavuşmak), sab (>sav), sebin- (sevinmek), tabışgan (tavşan), tebi (deve), yabız (>yavuz).
4.İlk hece sonundaki g ve g’lar korunur: ag- (ağmak, yükselmek), beg(bey), egri (eğri), oglan (oğlan), ög- (öğmek-övmek), tag (dağ), teg- (değmek), tog- (>doğmak), yıg- (yığmak), yig (yeğ).
5.Bugün Türkiye Türkçesinde düşmüş olan ikinci ve daha sonraki hecelerin sonunda bulunan g ve g’lar korunur: adgırıg (aygırı), arıg (an, temiz), atlıg (atlı), başlıg (başlı), bilig (>bilü), bitig (biti), elig (el), elig (elli), kullug (kullu), küçlüg (güçlü), sarig (sarı), tügünlüg (düğümlü), yadag (yay).
6.İkinci ve daha sonraki hecelerin başında bulunan g ve g’lar korunur:edgü (iyi), ilgerü (ileri), kazgan- (kazanmak), tabışgan (tavşan), algalı (>a-lalı), ölgeli (>öleli).
7.d’ler korunur: adak (ayak), adgır (aygır), adrıl- (ayrılmak), bod(>boy), edgü (iyi), yadag (yaya).
8.İlk hecedeki i’ler korunur: bir- (vermek), biş(beş), il (ülke, devlet),ir- (ermek, ulaşmak), it- (etmek), ti- (demek), tir- (dermek), yi- (yemek), yig(yeğ), yir (yer), yiti (yedi). Bazı araştırıcılar, Türkiye Türkçesinde e olan ilkhece i’erinin Kök Türkçede i değil kapalı e olduğu fikrindedirler.
9.Türkiye Türkçesinde v ile başlayan üç kelime Kök Türkçede b’lidir: bar (var), bar- (varmak), bir- (vermek).
10.Bol- (olmak) fiilindeki b sesi korunur: bol-, bolma-.
Kökeni Türkçe olan bir kelimenin Kök Türkçedeki söylenişini bulmak için şunları yapmalıyız:
1.c’leri ç yapmalıyız: anca ança, bunca bunça, ucuz uçuz, ocak oçuk, tö-resince törüsinçe.
2.v’leri b yapmalıyız: ev eb, sebin- sevin-, yavuz yabız, var bar, var- bar-,ver- bir-.
3.g-‘leri k- yapmalıyız: gel- kel-, gör-
4.d-‘leri t- yapmalıyız: dil tiz, dağ tile-, dök-
5.ğ’leri g yapmalıyız: dağ ağrı-
6.Sonunda ı, i, u, ü bulunan kelimelerde büyük bir ihtimalle g düşmüşolabileceğini düşünerek bu sesi eklemeliyiz: arı (temiz) arıg, diri tirig, ölüölüg, sevi sebig, katı katıg. Sahiplik ifade eden +lı ekinin Kök Türkçede daima g’li olduğunu unutmamalıyız: başlı başlıg, dizli tizlig, güçlüküçlüg.
7.Olmak fiilinin b ile, vurmak fiilinin v’siz söylendiğini unutmamalıyız: ol- bol-, vur- ur-
8.Sınırlı sayıdaki kelimede ilk hece e’lerinin Kök Türkçede i olduğunu bilmeliyiz: beş biş, ver- bir-, ye-yi-, de- ti-, yet-yit- (ulaşmak), yer yir, yedi yiti.
9.Az sayıda kelimede bulunan -y’lerin Kök Türkçede d olduğunubilmeliyiz: ayak aygır