- Kendine özgü bir ezgiyle söylenen nazım biçimidir.
- Genellikle söyleyeni belli değildir. Adları bilinen saz şairlerinin söyledikleri de zamanla halka mal olmuştur.
- Daima bir ezgiyle söylenen (besteli), düzenleyicisi bilinmeyen ya da unutulmuş olan, değişik konulardan söz eden, genelde hecenin 7’li, 8’li ve 11 ‘li kalıbıyla oluşturulan şiirlerdir.
- Yapı olarak iki bölümden oluşur: Birinci bölüm asıl bölüm olan bent bölümüdür. İkinci bölüm ise bendin sonunda yinelenen nakarattır; buna bağlama ya da kavuştak denir.
- Bölgelere göre ad alabilir: Elazığ, Uşak, Urfa…
Türküler yapıları, ezgileri ve konularına göre ayrı gruplara ayrılır:
Yapılarına Göre Türküler
Bentleri mani dörtlükleriyle kurulan türküler (mani dörtlükleriyle kurulan kavuştaksız türküler, kavuştakları mani biçiminde olan türküler, kavuştakları bir dize olan türküler, kavuştakları iki dize olan türküler, kavuştakları üç dize olan türküler, kavuştakları dört dize olan türküler), bentleri beyitlerle kurulan türküler (beyitlerle kurulan kavuştaksız türküler, kavuştakları bir dize olan türküler, kavuştakları iki dize olan türküler, kavuştakları üç dize olan türküler, kavuştakları dört dize olan türküler)
Ezgilerine Göre Türküler
Divan, bozlak, koşma, hoyrat, kayabaşı, Çukurova usulsüz türkülerdir; usullü türküler ise oyun havalandır.
Konularına Göre Türküler
Ninniler, çocuk türküleri, doğa türküleri, aşk türküleri, kahramanlık ve askerlik türküleri, tören türküleri, iş türküleri, karşılıklı türküleri, ölüm türküleri (ağıtlar), oyun türküleri…
Ağıt
- Sevilen bir kişinin ölümünden duyulan acıyı dile getiren ve her zaman bir ezgiyle söylenen şiirlerdir.
- Ağıtlar aslında bir türkü çeşididir. Genellikle uzun hava ve kırık hava denilen ezgilerle söylenir.
- Koşmanın bir çeşidi olan ağıtla karıştırıl-mamalıdır.
- Aşık edebiyatındaki ağıtın söyleyeni bellidir.
- İslamiyet öncesi Türk ede¬biyatındaki karşılığı “sagu “, Divan edebiyatındaki karşılığı ise “mersiye’dir.
