- Şiirlerde kullanılan dil son derece sadedir.
- Halk şiiri geleneği, Cumhuriyet Dönemi şiiri için en önemli kaynak olmuştur.
- Şiirlerde hamasi (destansı) söyleyişler dikkati çeker.
- Nutuk havası taşıyan didaktik şiirler yazılmıştır.
- Gurbet teması şiirlerde sıkça işlenmiştir.
- Ulus sevgisi, yurdu tanıtma ve yüceltme coşkusu şiirlerde önemli yer tutar.
- Anadolu insanı ve Anadolu'yu anlatan şiirler yazılmıştır.
- Beş Hececilerin izinden giden Kemalettin Kamu, Behçet Kemal, Ahmet Kutsi, Ömer Bedrettin gibi şairler duygusal bir anlatımla Anadolu'yu anlatmış, övmüşlerdir.
- Anadolu'ya yönelme ülkü durumundadır ancak çoğu şair Anadolu'ya dıştan bakmıştır.
- Nazım Hikmet, Ahmet Arif, Fazıl Hüsnü, Cahit Külebi gibi şairler Anadolu'yu gerçekçi biçimde anlatmıştır.
- Şiirde biçim ve İçerik açısından büyük değişiklikler olmuş, çeşitli şiir toplulukları ortaya çıkmıştır.
- 1940'tan sonra serbest şiir yaygınlaşmıştır.
Kısaca Cumhuriyet Dönemi Şiir Anlayışları
1. Öz Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
- Türk edebiyatında "Saf Şiir" (Öz Şiir) eğilimi Ahmet Haşim'in "Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar" adlı makalesiyle (Türk edebiyatında ilk poetika örneği kabul edilir.) başlar. Sanatın bir form sorunu olduğuna inanan bu şairler için önemli olan iyi ve güzel şiir yazmaktır.
- Sanatın bir form sorunu olduğuna inanan bu şairler için önemli olan iyi ve güzel şiir yazmaktır. Bu anlayışla kendilerine özgü özel bir imge düzeni oluştururlar.
- Şiirde her türlü ideolojik sapmanın dışında kalarak sadece okuyucuda estetik haz uyandıran şiir yazma eğilimi, bu şairleri her türlü mektepleşme eğiliminin dışında kalıp müstakil şahsiyetler olarak şiir yazmaya yöneltmiştir.
- Şiiri soylu bir sanat olarak kabul eden bu şairlerde düşsel (hayali) ve bireysel yön ağır basar. İçsel ve bireyci bir yaklaşımla evrensel insan tecrübesini dile getirirler.
- Saf şiir anlayışında estetik tavır ön plandadır. Bu anlayıştaki şairler didaktik bilgiden uzak durup; bir şey öğretmeyi değil, musikiyle ya da musikinin çağrıştırdığı, uyandırdığı imgelerle insanın estetik duyarlılığını doyurmayı amaç edinirler.
- Gizemsellik, simgecilik, bireysellik, ruh, ölüm, masal, rüya, mit temalarının yoğunca işlendiği bu şiirler zekâ ve bilincin disipliniyle bütünleştirilerek yazılmıştır.
- Saf (Öz) şiirin temsilcileri arasında "Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Haşim, Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Muhip Dıranas, Asaf Halet Çelebi, Necip Fazıl Kısakürek, Ahmet Hamdi Tanpınar, Özdemir Asaf" sayılabilir.
2. Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir (1920-1960)
Toplumsal gerçekçilik ya da sosyalist gerçekçilik adı
verilen bu akım; şiirden, edebiyatın ve sanatın her alanına kadar geniş bir
yelpazede etkisini gösterir. Emekçilerin sorunlarını, emek-sermaye çelişkisini
ve yaşamsal kaygılarını konu alan bu akım, "toplum için sanať"
görüşünü temsil eder.
Temsilcileri: Nazım Hikmet, Rıfat Ilgaz, Aziz Nesin,
Ahmet, Arif, Ercüment Behzat Lav, Arif Damar, Şevket Süreyya, Vedat Nedim Tör,
Enver Gökçe, Şükran Kurdakul, Ceyhun Atuf Kansu, Mehmet Başaran adlı
sanatçıların içinde bulunduğu bir anlayıştır.
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir
Cumhuriyet Dönemi saf şiirini andırır. Tema yönünden
onlardan ayrılır. Kaynağı halk şiiri olup genellikle vatan ve millet sevgisini
işler. Memleketçi bir şiir anlayışı hakimdir.
Temsilcileri: Ahmet Kutsi Tecer, Orhan Şaik Gökyay,
Kemalettin Kamu, Arif Nihat Asya, Zeki Ömer Defne'dir.
a. Beş Hececiler: Hecenin beş şairi adıyla da anılan bu
sanatçılar milli edebiyat akımından etkilenmiş ve şiirlerinde hece veznini
kullanmışlardır.
Beş Hececiler şu sanatçılardan oluşmuştur: Faruk NafizÇamlıbel, Yusuf Ziya Ortaç, Enis Behiç Koryürek, Halit Fahri Ozansoy, OrhanSeyfi Orhon
b. Hisarcılar: Birinci Yeni hareketine tepki olarak ortaya
çıkan ve 1950'de yayın hayatına başlayan Hisar dergisi etrafında toplanan şair
ve yazarlardan oluşan bir topluluktur. Geleneksel edebiyatı savunan bu
topluluk, milli değerlere bağlılıklarıyla kendilerinden söz ettirmişlerdir.
Temsilcileri:
Munis Faik Ozansoy, Mehmet Çınarlı, İlhan Geçer, Mustafa
Necati Karaer, Gültekin Samanoğlu ve Nevzat Yalçın en önemli
temsilcilerindendir.
4. Garip Hareketi (l. Yeni) (1940-1954)
1940 yılında Orhan Veli Kanık, Melik Cevdet Anday, Oktay
Rıfat Horozcu, "Garip" adlı bir şiir kitabı yayımlayarak yeni bir
hareketi başlattılar.
Amaçları, şiirde iç ahengi yakalamaktır. Dış ahenk ögesi
olan ölçü ve uyağa önem vermezler. Söz sanatlarını şiir için zararlı bulmuşlar
ve şiirin kaynağının bilinçaltı olması gerektiğini savunmuşlardır. "Şiir
halka seslenmelidir" anlayışıyla günlük hayatta olan her şeyi şiire konu
olarak almışlardır.
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir
Garip Hareketi'nin etkisinin sürdüğü yıllarda şiiri onlar
kadar bayağılaştırmak istemeyen, her biri kendine özgü şiir tarzını oluşturmuş
şiirdeki lirizmi kaybetmeden yeniliği sürdürmüşlerdir.
Bu şairler görüş ve ideolojilerini şiirlerine temel
yapmamışlardır.
Behçet Necatigil ve Attila İlhan, divan şiiri geleneğinden,
Cahit Külebi halk şiiri geleneğinden Fazıl Hüsnü Dağlarca hem divan şiiri hem
de halk şiiri geleneğinden yararlanarak kendi şiir anlayışlarını oluştururlar.
a. Maviciler: Mavi dergisi 1954'e kadar Teoman Civelek
tarafından çıkarılmıştır. 1954'ten sonra derginin editörlüğüne Özdemir Nutku
getirilmiştir. Attila İlhan'ın savunduğu mavi anlayışı "Mavi"nin
etrafında toplanan Orhan Duru, Ferit Edgü gibi sanatçıların oluşturduğu
guruptur. Bu sanatçılar, Garip Akımı'na ve Orhan Veli'ye karşı çıkmış, şairane
bir sanat anlayışının temsilcisi olmuşlar.
6. İkinci Yeni (1954-1960)
Bu şairler ise "şiir için sanat" anlayışına dayanan, sürrealizmden
daha aşırı bir soyutlama anlayışını sürdürmüşlerdir. Bu sanatçılardan bazıları
şunlardır: İlhan Berk, Turgut Uyar, Edip Cansever, Cemal Süreya, Ece Ayhan, Sezai Karakoç...
7. İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir (1960- 1980)
1960 sonrasında kimi şairler kendilerini
"toplumcu" ilan etmişler ve bu bakış açısıyla şiirler yazmışlardır.
Toplumcu gerçekçi şairler, Marksist felsefeyi benimsemişler,
halkın sorunlarını, acıları, sıkıntıları anlatan; karamsarlık yerine halka umudu,
yaşama direncini aşılayan şiirler yazmışlardır. Temsilcileri:
Ataol Behramoğlu, İsmet Özel, Nihat Behram, Refik Durbaş,
Süreyya Berfe, Metin Eloğlu, Özdemir Asaf, Can Yücel, Gülten Akın, Hasan
Hüseyin, Ahmet Oktay, Metin Altiok...
8. 1980 Sonrası Şiir
1980 sonrasında yazılan şiir, bazı edebiyat çevrelerinde
kayıp dönem olarak adlandırılmaktadır. 2000'li yıllara değin süren sessizlik ve
şiirdeki hareketsizlik, birçok kesimi bu dönem edebiyatını yok saymaya
itmiştir.
Bu dönemde Haydar Ergülen, Hüseyin Atlansoy, Sedat Umran,
Seyhan Erözçelik, Lale Müldür, Ahmet Erhan ve Küçük İskender gibi şairler
şiirin hareketliliğini sağlamışlardır.
9. Cumhuriyet Dönemi Halk Şiiri
Cumhuriyet Dönemi'nde de halkın duygu ve düşüncelerinin her
zaman tercümanı olan halk şiiri örnekleri verilmiştir. Halk şairleri usta-çırak
ilişkisi içinde yetişmeye devam etmişlerdir. Genel olarak saz eşliğinde şiir
söyleme geleneğinin takipçisidirler. Temsilcileri:
Aşık Feymani, Aşık Veysel Şatıroğlu, Şeref Taşlıova, Aşık
Mahsuni Şerif, Murat Çobanoğlu, Abdürrahim Karakoç...
Cumhuriyet Dönemi Şiirini Hazırlayan Tarihsel-Toplumsal-Edebi Şartlar
Cumhuriyet Döneminde Şiirsel Etkinlikler ve 1920-1940 Arası Türk Şiiri
Garip Hareketi (1. Yeniciler) ve Garip Şiirini Özellikleri
Nazım Hikmet ve Toplumcu Gerçekçi Şiir,
Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Metafizik Eğilimler
Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Gelenekten Yararlanan Şairler
İkinci Yeni Şiiri ve İkinci Yenici Şairler
1960 - 1970 Yılları Arasında Türk Şiiri ve Bu Dönemin Önde Gelen Şairleri
1970 - 200 Yılları Arasında Türk Şiiri ve Bu Dönemin Başlıca Şairleri
Genel Hatlarıyla Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri
